Oái oăm những người cứ mưa bão lại... ra đường

Cán bộ dân số tư vấn các biện pháp tránh thai an toàn cho nam ngư dân tại vùng biển Cát Hải- Hải Phòng. Ảnh: V.T

Nhọc nhằn truyền thông dân số trên đảo xa

Trong câu chuyện của bà Phiến kể, chúng tôi rất ấn tượng với chi tiết: Trên đảo Cát Hải, cứ khi nào trời mưa bão, gió giật không ai dám ra đường thì chị em làm dân số lại mặc áo mưa lặn lội đến nhà ngư dân để tuyên truyền… Bởi lẽ lúc thời tiết khắc nghiệt nhất, những người làm nghề sông nước mới đưa tàu, bè vào tránh trú và nghỉ ở nhà. Đây là thời điểm thích hợp nhất để truyền thông vận động KHHGĐ cho họ, nhất là đối với các nam ngư dân.

Mỗi lần đi như thế, các chị đều xác định phải vài ngày mới về được vì phương tiện di chuyển là thuyền, tàu gỗ, thi thoảng mới đi nhờ được cano của Bộ đội Biên phòng ra các xã đảo. Ngồi trên tàu gỗ, vượt sóng dữ giữa lúc bão sắp về, tinh thần ai cũng căng thẳng vì lo lắng rủi ro ập đến! "Ai cũng tưởng làm dân số là nhàn nhã, song thực tế không phải thế, làm dân số trên đảo gian nan, thử thách vô cùng”, bà Phiến nói với chúng tôi.

Bà Phiến đưa chúng tôi tới thôn 3, xã Xuân Đám - cách trung tâm huyện hơn 10km - gặp người cán bộ chuyên trách "mát tay" nhất ở đây. Đó là chị Phạm Thị Thoan (SN 1979). Gắn bó với công tác "vác tù và hàng Tổng" từ năm 1999, chị Thoan là người khởi nguồn cho rất nhiều phong trào KHHGĐ sôi nổi của vùng biển xã xôi này.

Không ngại vất vả, gần như tuần nào, ngày nào chị cũng cùng chiếc xe máy vượt hơn 12km đường đèo đầy bụi bẩn từ Xuân Đám về thị trấn Cát Bà để đưa đối tượng mà chị vừa vận động đi khám SKSS và thực hiện KHHGĐ. Xã Xuân Đám có 4 thôn với gần 1.000 nhân khẩu thuộc 244 hộ gia đình. Đây là xã nằm xa trung tâm, xung quanh đồi núi và biển, nhận thức của người dân còn gặp nhiều hạn chế.

Chị Thoan kể: Từ năm 2000, xã Xuân Đám bắt đầu thực hiện hương ước Làng Văn hóa. Từ đó, các đôi trẻ mới kết hôn phải tham gia ký cam kết không sinh con thứ ba. Nếu vi phạm hương ước sẽ không được bình xét gia đình văn hóa 5 năm liên tiếp. Địa phương sẽ không được khen thưởng tại khu dân cư và trong toàn xã.Từ những chế tài này, xã Xuân Đám luôn đi đầu trong công tác dân số của huyện Cát Hải và của TP Hải Phòng. Đặc biệt năm 2007, xã Xuân Đám được UBND TP Hải Phòng công nhận và tuyên dương là Làng Văn hóa cấp thành phố. Đây thực là một niềm tự hào cho người dân Xuân Đám nói riêng và huyện đảo Cát Hải nói chung.

“Có nhiều kỷ niệm có lẽ không thể nào quên trên chặng đường truyền thông. Lần thứ nhất là vào năm 2002, tôi cùng Trưởng thôn 4 đến một gia đình để vận động họ không sinh con thứ ba. Người chồng đang rất "khát" cậu con trai, ép vợ sinh bằng được, còn chị vợ thì dứt khoát không sinh nữa. Khi nghe chúng tôi thuyết phục ngừng việc sinh con thứ ba để đảm bảo sức khỏe cho vợ chồng, dồn sức chăm sóc cho các con… người chồng bực tức vớ ngay con dao phay đang để gần đó đuổi chúng tôi. Hãi quá, mấy chị em chạy toán loạn” - chị Thoan vừa nhắc chuyện cũ vừa cười - “Lần thứ hai, vào năm 2013, khi vừa ra Tết ta được vài ngày. Tôi nghe mọi người báo có một gia đình đang định sinh thêm con thứ ba. Nếu sinh, sẽ vi phạm hương ước của làng, nên tôi cùng các cộng tác viên đến vận động. Rút kinh nghiệm vụ bị vác dao đuổi, chúng tôi thống nhất sẽ tế nhị, nói chuyện xa gần rồi mới đề cập nội dung chính. Ai ngờ, vừa thấy bóng chúng tôi ngoài cổng, người chồng đã cầm mái chèo thuyền trong tay, trợn mắt tuyên bố: “Ai bước vào nhà này mà nói đến việc vợ tôi không sinh đẻ thì đừng trách... ”. Hoảng quá, chúng tôi đã tìm đến một lãnh đạo xã nhờ can thiệp, giúp đỡ nên cuộc vận động đã thành công...”.

Linh hoạt lồng ghép các hoạt động truyền thông

Chị Thoan trải lòng: “Dù vất vả, nhưng giúp đỡ được mọi người thì mình cũng cảm thấy hạnh phúc rồi. Trải qua gần 20 năm làm về công tác này, tôi gặp rất nhiều chuyện vui buồn. Có nhiều câu chuyện cười ra nước mắt mà chỉ những người làm vận động dân số mới cảm nghiệm hết được”.

Nhắc tới cách làm và tinh thần trách nhiệm của chị Thoan đối với ngành Dân số huyện đảo Cát Hải, bà Phiến cho biết: Với gần 20 năm công tác và những đóng góp cho ngành, chị Thoan đã nhiều lần được các đơn vị thuộc ngành và địa phương, thành phố trao Giấy khen, Bằng khen. Đặc biệt, năm 2005, chị Thoan đã được nhận Bằng khen của Ủy ban Dân số, Gia đình và trẻ em vì có thành tích suất sắc trong công tác DS-KHHGĐ.

Chị Thoan chia sẻ, công tác dân số ngày càng khó khăn, từ việc thiếu kinh phí cho cộng tác viên, cho các hoạt động tuyên truyền, vận động còn có thêm yếu tố từ người dân không hợp tác với những người làm dân số. Song vượt lên tất cả, đội ngũ những người làm dân số nơi đầu con sóng này nỗ lực không ngừng nghỉ cho phong trào đi lên. Địa bàn do chị Thoan phụ trách đã có 7 năm liên tiếp không có người sinh con thứ ba. Địa phương đã chủ động xây dựng kế hoạch, căn cứ vào các sự kiện, dịp lễ của các ban ngành, đoàn thể để lồng ghép việc tuyên truyền KHHGĐ sao cho hiệu quả. Tại các thôn, các cộng tác viên tham gia tuyên truyền, vận động bằng nhiều hình thức trực tiếp, tuyên truyền theo nhóm nhỏ. Các chị luôn nắm bắt, phân loại các đối tượng có nguy cơ sinh con thứ ba, từ đó đến tận nhà để vận động. Những cán bộ chuyên trách về dân số như chị Thoan thì căn cứ vào kế hoạch của Trung tâm DS-KHHGĐ huyện để báo cáo với Đảng ủy, UBND xã. Từ đó, xây dựng kế hoạch tham mưu cho lãnh đạo địa phương ban hành các kế hoạch, quyết định để phối hợp thực hiện công tác DS-KHHGĐ.

Đức Biên - Minh Lý