Hà Nội
23°C / 22-25°C

Chiến lược dân số giai đoạn mới: Giảm sinh hay khuyến sinh?

Thứ ba, 10:15 23/07/2013 | Dân số và phát triển

Hiện mức sinh ở nhiều quốc gia trên thế giới có dấu hiệu giảm thấp đe dọa sự ổn định xã hội. Cảnh báo này đáng để các nhà hoạch định chính sách dân số của Việt Nam, một nước đang trong bối cảnh đạt mức sinh thay thế phải suy ngẫm có nên tiếp tục giảm sinh hay dừng lại để chuyển sang giai đoạn khuyến sinh?

Chiến lược dân số giai đoạn mới: Giảm sinh hay khuyến sinh?  1

Một buổi kiểm tra sức khỏe định kỳ cho nam giới tại quận Hoàn Kiếm. Ảnh: Bá Hoạt

 
Xu hướng trên thế giới
 
Dân số nhiều nước giảm trong những năm gần đây do nhiều người trẻ không muốn lập gia đình vì xem đó là gánh nặng đối với cuộc sống và sự nghiệp. Mặt khác, nền kinh tế suy thoái cũng khiến nhiều cặp vợ chồng ngại sinh con. Với tỷ lệ sinh như ngày nay, các chuyên gia cảnh báo, nhân công lao động sẽ thiếu hụt trầm trọng trong vài năm tới, đặc biệt là những người thuộc độ tuổi thanh niên, có sức lao động tốt.
 
Tại một hội thảo quốc tế về vấn đề này được tổ chức gần đây, các diễn giả quốc tế đem đến một số bài học cho Việt Nam. Họ cho biết, ở nhiều nước Châu Á, nơi mà mức sinh đã giảm xuống dưới mức sinh thay thế như Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore, Thái Lan, đều đang phải đối mặt với thách thức về việc thiếu lao động và năng suất lao động trong tương lai. Điều này cũng sẽ ảnh hưởng tới chất lượng cuộc sống của các thế hệ đang già hóa. Nhận thức rõ những tác động và hệ quả, nhiều quốc gia đang phải áp dụng các biện pháp khuyến sinh. Đơn cử như Hàn Quốc, từ nước có tổng tỷ suất sinh (TFR) ở mức cao 4 con/phụ nữ vào năm 1970, đến năm 1983, "xứ Kim chi" đã đưa ra chiến lược giảm sinh và năm 1996, TFR đã xuống 1,6 con/phụ nữ, thậm chí đến năm 2005 chỉ còn 1,1 con/phụ nữ. Năm 2012, mặc dù đã áp dụng các biện pháp khuyến sinh nhưng TFR của nước này chỉ là 1,3 con/ phụ nữ. Mức sinh giảm quá thấp đe dọa sự ổn định xã hội, tăng trưởng kinh tế, thiếu hụt lao động và ảnh hưởng đến việc chăm sóc người già. Các chuyên gia cho rằng, lẽ ra Hàn Quốc nên quyết định ngừng thực thi chương trình Kế hoạch hóa gia đình vào đầu những năm 1990 để chuẩn bị cho chương trình khuyến sinh thì sẽ phù hợp hơn.
 
Bài học cho Việt Nam
Kinh nghiệm từ các nước trên thế giới cho thấy, khi TFR trong khoảng 2,1 con/phụ nữ là đạt được mức sinh thay thế. Nếu tỷ suất sinh quá thấp so với mức 2 con thì quốc gia đó sẽ gặp khó khăn trong vấn đề phát triển kinh tế, xã hội. Tuy nhiên, ở không ít quốc gia, khi tỷ suất sinh đã giảm xuống thấp thì rất khó quay về mức sinh thay thế. Do đó, bài học dành cho các nước đang có xu hướng giảm sinh, trong đó có Việt Nam là cần bắt đầu đưa ra những chính sách, chiến lược và hành động cụ thể để chủ động ứng phó ngay từ bây giờ.

Theo Tổng cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình (DS-KHHGĐ), hơn 50 năm qua, công tác dân số ở Việt Nam chỉ tập trung vào một nhiệm vụ duy nhất là giảm sinh và đã đạt được những kết quả tốt, đóng góp tích cực vào sự phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao mức thu nhập bình quân đầu người cũng như các chỉ số sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Năm 2012, TFR của nước ta ở mức 2 con/phụ nữ. Tuy nhiên, TFR giữa các vùng, miền, tỉnh, thành lại có sự chênh lệch rõ rệt. Nếu như các tỉnh miền Đông, Tây Nam bộ hiện nay, TFR ở trong khoảng 1,5-1,6 con/phụ nữ, thì những tỉnh miền núi phía Bắc và Tây Nguyên, tỷ suất sinh còn rất cao (TFR đạt hơn 3 con/phụ nữ).

Nhìn vào số liệu trên có thể thấy, Việt Nam hiện đang có một bức tranh đa màu về mức sinh. Theo đó, chỉ tính riêng 20 năm qua, nước ta đã tránh sinh được 18 triệu trường hợp, nhưng thành quả đó lại tạo nên những thách thức mới. Số lượng trẻ em đã giảm rõ rệt trong 20 năm qua, đặc biệt là 10 năm gần đây. Xu hướng giảm sinh là vấn đề chúng ta phải đối diện trong khoảng 15-20 năm nữa. TS Dương Quốc Trọng, Tổng cục trưởng Tổng cục DS-KHHGĐ (Bộ Y tế) cho rằng, "không quá sớm để Việt Nam tính tới việc thay đổi các chính sách cho phù hợp với tình hình giảm sinh, tránh đi theo "vết xe đổ" của một số nước Châu Á”.

Theo các chuyên gia về dân số và phát triển, việc duy trì mức sinh như hiện nay là rất lý tưởng. Nhưng để tạo nên một bức tranh mới, hài hòa hơn thì chương trình KHHGĐ, chính sách giảm sinh cần được nới lỏng. Thay vì áp dụng cho toàn quốc, chương trình KHHGĐ cần có những giải pháp cụ thể, linh hoạt cho phù hợp với thực trạng dân số của từng địa phương. Với những tỉnh có TFR cao thì nhanh chóng đưa về mức sinh thay thế, những tỉnh đạt mức sinh thay thế thì cố gắng duy trì và những tỉnh có TFR thấp cần phải nâng mức sinh lên. Trong vòng 10 năm tới, ngành DS-KHHGĐ cần duy trì được TFR trung bình đối với các địa phương từ 1,8 - 2 con/ phụ nữ.

Theo Hà Nội Mới

lanhuongthuctap
Bình luận
Xem thêm bình luận
Ý kiến của bạn
Các thuốc điều trị nhiễm độc thai nghén

Các thuốc điều trị nhiễm độc thai nghén

Dân số và phát triển - 9 giờ trước

Nhiễm độc thai nghén có thể xuất hiện vào 3 tháng đầu hoặc 3 tháng cuối của thai kỳ. Nếu không được điều trị, nhiễm độc thai nghén có thể dẫn tới sảy thai, sinh non, sản giật. Những đứa trẻ được sinh ra từ người mẹ bị nhiễm độc thai nghén thường nhẹ cân, chậm phát triển so với tuổi thai và suy thai.

Thuốc điều trị bệnh lậu

Thuốc điều trị bệnh lậu

Dân số và phát triển - 1 ngày trước

Bệnh lậu có thể điều trị được bằng thuốc kháng sinh. Tuy nhiên hiện nay, tình trạng lậu kháng thuốc ngày càng tăng. Do đó cần điều trị theo kháng sinh đồ. Sau khi hết đợt điều trị mà vẫn còn triệu chứng, bệnh nên đến gặp bác sĩ.

Nắng nóng mùa hè làm tăng những nguy cơ sức khỏe gì với mẹ bầu?

Nắng nóng mùa hè làm tăng những nguy cơ sức khỏe gì với mẹ bầu?

Dân số và phát triển - 3 ngày trước

Thời tiết mùa hè nóng bức ảnh hưởng nhiều đến phụ nữ mang thai. Quá nóng khi mang thai có thể gây nguy hiểm nghiêm trọng cho sức khỏe của mẹ bầu và thai nhi.

8 mẹo duy trì sức khỏe âm đạo trong mùa nóng

8 mẹo duy trì sức khỏe âm đạo trong mùa nóng

Dân số và phát triển - 4 ngày trước

Duy trì sức khỏe âm đạo là một phần không thể thiếu để có sức khỏe tổng thể và việc thích ứng với những thay đổi theo mùa có thể giúp ngăn ngừa các vấn đề tiềm ẩn.

Chế độ ăn cho người rối loạn nội tiết tố

Chế độ ăn cho người rối loạn nội tiết tố

Dân số và phát triển - 5 ngày trước

Nếu thường xuyên cảm thấy chướng bụng, nôn nao, mệt mỏi, dễ xúc động hoặc đang quá phụ thuộc vào caffeine hay đường, có thể là do rối loạn nội tiết tố. Tham khảo cách cải thiện bằng chế độ ăn uống.

Nỗ lực nâng cao chất lượng dân số vùng đồng bào dân tộc

Nỗ lực nâng cao chất lượng dân số vùng đồng bào dân tộc

Dân số và phát triển - 5 ngày trước

GĐXH - Ngành Y tế Quảng Bình đang tập trung triển khai các hoạt động nhằm cải thiện sức khỏe cho đồng bào, nâng cao thể trạng, tầm vóc người dân tộc thiểu số, phòng chống suy dinh dưỡng trẻ em...

Nam giới có cần vệ sinh vùng kín hàng ngày?

Nam giới có cần vệ sinh vùng kín hàng ngày?

Dân số và phát triển - 6 ngày trước

Việc vệ sinh vùng kín của nam giới hàng ngày là điều cần thiết. Nhưng vệ sinh vùng kín cho nam đúng cách thế nào không hẳn ai cũng biết.

Gửi tinh trùng vào ngân hàng chờ làm bố

Gửi tinh trùng vào ngân hàng chờ làm bố

Dân số và phát triển - 1 tuần trước

Nhiều người đàn ông sợ biến chứng quai bị hay phải điều trị ung thư đã gửi tinh trùng vào ngân hàng, để sau này vẫn có thể thụ tinh trong ống nghiệm để sinh con.

Nấm Candida gây bệnh gì, có nguy hiểm không?

Nấm Candida gây bệnh gì, có nguy hiểm không?

Dân số và phát triển - 1 tuần trước

Các bệnh do nhiễm nấm Candida tuy gây ra các triệu chứng khó chịu nhưng thường dễ điều trị và ít khi đe dọa tính mạng. Tuy nhiên, tình trạng sẽ nghiêm trọng khi nấm Candida xâm nhập vào máu gây nhiều biến chứng nguy hiểm.

Vòng tránh thai chui nhầm ổ bụng 2 người phụ nữ

Vòng tránh thai chui nhầm ổ bụng 2 người phụ nữ

Dân số và phát triển - 1 tuần trước

Các bác sĩ vừa xử trí cấp cứu 2 phụ nữ bị vòng tránh thai lạc chỗ trong ổ bụng.

Top