Xấu hổ là cần thiết!

Quyết định đưa ngoại ngữ trở lại làm môn thi bắt buộc cho kỳ thi quốc gia được xem là thông điệp cho toàn xã hội, rằng ngoại ngữ sẽ quan trọng như hai môn cơ bản, Toán và Văn. Điều này có nghĩa, đã có sự sai lầm nhất định khi loại môn ngoại ngữ khỏi danh sách bắt buộc trong kỳ thi tốt nghiệp THPT vừa qua. Nhưng trước đây, ngoại ngữ - liên tục là môn thi bắt buộc - đã được “xem trọng” trong một thời gian dài, chẳng hiểu sao trình độ ngoại ngữ của dân ta lại luôn ở mức thấp như vậy?

Ông Phạm Vũ Luận đã đúng khi thẳng thắn về việc dạy và học ngoại ngữ của ngành mình. Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam càng chính xác khi nhấn mạnh ngoại ngữ như một thứ “vũ khí” giúp con người vững bước ra “chiến trận”. Chỉ có điều, giữa kỳ vọng và thực tế là một khoảng cách xa vời vợi.

Thế nên, mới có chuyện, đề xuất Thứ trưởng phải sử dụng được một ngoại ngữ thông dụng ở trình độ cao cấp bậc 6 cũng gây xôn xao dư luận, mà lẽ ra đó phải là một chuyện đương nhiên. Mới có chuyện, nhiều giáo viên chê học sinh nói tiếng Anh không chuẩn sau khi các em tự đi học ở các trung tâm có giáo viên… nước ngoài! Mới thấy hàng ngàn cử nhân, kỹ sư ra trường mỗi năm phải tiếp tục loay hoay học thêm các chứng chỉ quốc tế TOELF, IELTS, TOEIC… hòng cải thiện trình độ trước khi đi làm thuê cho công ty nước ngoài, dù rằng họ đã được học ngoại ngữ suốt từ THPT đến Đại học.

Trình độ ngoại ngữ thấp làm người lao động có ít hơn các cơ hội nghề nghiệp, thiếu tự tin khi hòa nhập với bạn bè thế giới, bỏ qua những luồng thông tin giá trị từ thế giới bên ngoài và thậm chí là tự hạn chế cơ hội thay đổi bản thân cho văn minh, hiện đại, chuyên nghiệp hơn.
Ngoại ngữ đương nhiên không hẳn là một loại kiến thức, nhưng là một công cụ cực kỳ quan trọng để thu nạp kiến thức, cải thiện trình độ và phát huy khả năng. Và bao lâu nay chúng ta đã xem nhẹ bản chất của công cụ ấy. Nên, bao lâu nay học sinh “bị” học những công thức ngôn ngữ khô khan mà không biết “nói”. Chưa bao giờ những chứng chỉ như A, B, C tiếng Anh có một chút giá trị nào so với quy chuẩn quốc tế. Từ những chỗ sang trọng, những chốn uy nghiêm, đến cả những nơi làm việc với người nước ngoài… cũng nhan nhản những lỗi chính tả bằng tiếng nước ngoài.

Và, một sự xấu hổ là cần thiết, để thay đổi.