Tiếc cho một danh hoạ

Không chỉ là tác giả của Quốc huy Việt Nam, hoạ sỹ Bùi Trang Chước còn là "cha đẻ" của nhiều mẫu huân chương và nhiều biểu tượng quan trọng khác của đất nước. Thế nhưng, sau nhiều lần "nâng lên đặt xuống" cố họa sỹ tài danh này vẫn không có duyên với Giải thưởng Hồ Chí Minh.

Nhiều dấu ấn trên những biểu tượng đất nước

Cố hoạ sỹ Bùi Trang Chước được giới hội hoạ xếp vào dạng bậc thầy trong nước. Trong suốt cuộc đời sáng tác, ông để lại nhiều dấu ấn trên các biểu tượng quan trọng của đất nước, đặc biệt là mẫu Quốc huy của Việt Nam.

Hoạ sỹ Ngọc Linh, 82 tuổi, một học trò thân cận của cố hoạ sỹ Bùi Trang Chước cho biết: "Nhiều người chỉ biết đến cụ Chước là tác giả của Quốc huy nhưng cụ còn là người vẽ gần như tất cả những mẫu huân chương hiện nay. Điều này đã được chứng minh rõ bằng cuộc triển lãm các tác phẩm của thầy tôi năm 2004 tại Trung tâm Lưu trữ quốc gia III. Triển lãm trưng bày trên 1.000 tác phẩm hội họa - tranh lụa, tranh sơn khắc, tranh thuốc nước... Trong đó, có 94 bản vẽ gốc về mẫu Quốc huy Việt Nam và các mẫu vẽ đồ họa siêu nhỏ tinh vi như những con tem: "Mạc Thị Bưởi", con tem "Anh hùng Cù Chính Lan"... Những tác phẩm như biểu tượng hiện đang sử dụng rộng rãi như tác biểu trưng Tổng Công đoàn (nay là Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam), biểu tượng của Ngày Thương binh Liệt sĩ 27/7... Năm 1953, cụ vẽ những Huân chương Sao vàng, Huân chương Hồ Chí Minh, Huân chương Độc lập, Huân chương Quân công các loại... Ngoài ra, cụ còn sáng tác mẫu giấy bạc Việt Nam, hay như bức phù điêu có hình Bác Hồ được đúc bằng vàng để Phạm Tuân mang theo khi bay vào vũ trụ cũng là do cụ vẽ".

Hoạ sỹ Ngọc Linh cũng cho hay, hoạ sỹ Bùi Trang Chước vốn là một người hiền lành, đức độ; cả cuộc đời ông chỉ hăng say lao động mà không màng đến công danh, lợi lộc, không thích "đao to búa lớn". Chính vì thế, ông như một con ong thầm lặng cống hiến cho Tổ quốc và không mấy người biết đến.

Không có duyên với Giải thưởng trong nước

Họa sĩ Bùi Trang Chước (21/5/1915 - 27/2/1992), quê ở làng Phú Xá, xã Phú Thượng, huyện Từ Liêm (nay là phường Phú Thượng, quận Tây Hồ), Hà Nội. Năm 1941, tốt nghiệp xuất sắc Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương, ông được mời về giảng dạy tại Trường Kiến trúc Đà Lạt. Ngoài việc giảng dạy, họa sĩ Bùi Trang Chước đã dành nhiều thời gian cho việc sáng tác tem thư và ở thời điểm năm 1942, ông là người Việt Nam và cũng là người Đông Dương đầu tiên vẽ tem thư. 

Trong những năm 1951 - 1952, do có biệt tài về đồ họa, ông được điều về vẽ giấy bạc ở Nhà in Ngân hàng. Bùi Trang Chước là chuyên gia vẽ tiền tại Vụ Phát hành thuộc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cho tới khi nghỉ hưu năm 1976.

Nói về chuyện giải thưởng của hoạ sỹ Bùi Trang Chước, hoạ sỹ Ngọc Linh cho biết, thầy của ông chưa nhận được một giải thưởng nào dù là giải bé ở trong nước nhưng lại được nhận rất nhiều phần thưởng cao quý của quốc tế trong lĩnh vực hội hoạ. Ông từng được Trung tâm Tiểu sử Quốc tế Cambridge Liên hiệp Vương quốc Anh vinh danh vì sự cống hiến của ông trong hội họa trong sách "Danh nhân quốc tế Who's Who" xuất bản lần thứ 13 (năm 1999). Một năm trước đó, trong sách "Những người xuất chúng vì quốc tế" xuất bản lần thứ 7 năm 1998 do Viện nghiên cứu Tiểu sử Mỹ bang North Carolina đã ghi tiểu sử danh họa Bùi Trang Chước như một người xuất chúng.

Hoàng Phương