Hà Nội
23°C / 22-25°C

Dân số và chất lượng nguồn nhân lực: Nắm "vàng", thoát bẫy thu nhập trung bình

Thứ sáu, 09:44 18/03/2011 | Xã hội

GiadinhNet - "Nếu không nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, chúng ta có nguy cơ rơi vào "bẫy thu nhập trung bình" mà Ngân hàng Thế giới đã khuyến nghị".

Bà Trương Thị Mai - Chủ nhiệm Ủy ban về Các vấn đề xã hội của Quốc hội (CVĐXHQH) nhấn mạnh tại Hội thảo "Đại biểu dân cử với chính sách, pháp luật về lao động - việc làm và các chỉ tiêu có liên quan", phối hợp với Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) tổ chức ngày 16/3.

Cơ hội "vàng" và thách thức

Chất lượng nguồn nhân lực - vấn đề "nóng" tại Hội thảo được các đại biểu đề cập đến cả yếu tố chất lượng dân số và chất lượng đào tạo nghề, việc làm.

Ở góc độ chất lượng của dân số, TS Dương Quốc Trọng - Tổng cục trưởng Tổng cục DS-KHHGĐ cho biết, từ nỗ lực của công tác DS-KHHGĐ, quy mô dân số đã ổn định, tốc độ gia tăng dân số giảm nhanh. Thành tựu đó đã giúp chúng ta bước vào thời kỳ cơ cấu dân số "vàng" (tỉ lệ người trong độ tuổi lao động gấp đôi tỉ lệ người già và trẻ em phụ thuộc). Tuy nhiên, chất lượng dân số của ta còn thấp. Tuổi thọ bình quân của nước ta cao 72,8 năm nhưng tuổi thọ bình quân khỏe mạnh lại chỉ là 66 năm, xếp thứ 116/164. Số lượng người khuyết tật khá lớn, tỉ lệ dân số bị thiểu năng thể lực và trí tuệ vẫn đang tiếp tục gia tăng. Cùng đó là nhiễm khuẩn về đường sinh sản và bệnh lây truyền qua đường tình dục, HIV/AIDS rất đáng lo ngại.
 

Việt Nam đang có một nguồn nhân lực dồi dào nhưng trình độ tay nghề và chuyên môn kỹ thuật chưa cao. Ảnh: Chí Cường.

TS Dương Quốc Trọng cũng cho biết, các vấn đề của nhóm dân số 15 - 24 (lứa tuổi vị thành niên, thanh niên) có những thay đổi, làm cản trở việc cải thiện chất lượng dân số như quan hệ tình dục trước hôn nhân, nạo phá thai, lạm dụng chất gây nghiện (thuốc lá, rượu bia...) có xu hướng gia tăng. Bên cạnh đó, thanh thiếu niên của ta còn nhiều hạn chế về tầm vóc, thể lực. Chiều cao, cân nặng và sức bền còn thấp xa so với nhiều nước trong khu vực...

Ở góc độ của giáo dục đào tạo - yếu tố thứ hai của chất lượng nguồn nhân lực, thì theo số liệu từ cuộc Tổng Điều tra Dân số và Nhà ở năm 2009, tỉ lệ biết chữ của dân số từ 15 tuổi trở lên đã liên tục tăng từ 88% (1989) lên 90% (1999) và 94% (2009). Tuy nhiên, tỉ trọng lao động đã qua đào tạo ở nước ta còn thấp. Trong tổng số 49,2 triệu người từ 15 tuổi trở lên chỉ có 7,3 triệu người đã được đào tạo, chiếm 14,9% tổng lực lượng lao động. Như vậy, nguồn nhân lực của nước ta trẻ và dồi dào nhưng trình độ tay nghề và chuyên môn kỹ thuật thấp. Cả nước có hơn 41,8 triệu lao động (85,1% lực lượng lao động) chưa được đào tạo để đạt một trình độ chuyên môn kỹ thuật nào đó.

Nhiệm vụ nặng nề
 
Cảnh báo về "bẫy thu nhập
trung bình"

"Bẫy thu nhập trung bình" - khái niệm chỉ tình trạng một quốc gia thoát nghèo, gia nhập vào nhóm nước có thu nhập trung bình nhưng mất nhiều thập kỷ vẫn không trở thành quốc gia phát triển. Việt Nam từ năm 2008 đã có mức thu nhập bình quân vượt hơn 1.000 USD/người và Ngân hàng Thế giới năm 2009 đã đưa vào nhóm nước có mức thu nhập trung bình. Từ đó đã có một loạt cảnh báo từ các nhà kinh tế về cái bẫy của nước thu nhập trung bình mà Việt Nam có thể mắc phải.

Thực tế, có nhiều nền kinh tế ở châu Á từ nghèo chuyển thành có thu nhập trung bình nhưng có rất ít trong số đó vượt lên như trường hợp của Hàn Quốc. Còn lại một loạt nước như: Indonesia, Malaysia, Thái Lan, Philippines loanh quanh không thể vượt lên được. Khó khăn đến mức mà một nhà kinh tế người Nhật gọi bẫy thu nhập trung bình là cái "trần thủy tinh" của các nước ASEAN.

Bức tranh tổng quát về chất lượng nguồn nhân lực cho thấy cần một nỗ lực lớn để nâng cao chất lượng dân số, nâng cao chất lượng nguồn lực lao động nhằm tận dụng được dân số "vàng" để phát triển. Để phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập kinh tế quốc tế của nước ta, đây là một nhiệm vụ nặng nề.

Bà Nguyễn Thị Kim Dung - Trưởng ban Chính sách Dịch vụ công Viện Nghiên cứu quản lý Kinh tế Trung ương cho biết, trong 5 năm qua (2006 - 2010), cả nước đã tạo việc làm cho hơn 8 triệu lao động, tỉ lệ thất nghiệp ở thành thị giảm xuống còn 4,5%, góp phần tạo việc làm, cải thiện mức sống nhân dân. Tuy nhiên, dân số nước ta tham gia lực lượng lao động không ngừng tăng lên hàng năm, gây sức ép đáng kể cho nền kinh tế trong việc tạo việc làm và giảm tỉ lệ thất nghiệp. Theo dự báo, trong giai đoạn 2010 - 2020, cứ 3 người bước vào độ tuổi lao động mới có 1 người bước ra tuổi lao động. Do đó, để đáp ứng được nhu cầu làm việc của mọi người, mỗi năm cần có thêm 1 triệu chỗ làm mới.

Làm thế nào để có nguồn nhân lực cao, thúc đẩy sự phát triển kinh tế xã hội? Các đại biểu đều cho rằng, phải đầu tư nâng cao chất lượng dân số - nâng cao chất lượng giống nòi và tăng cường giáo dục - đào tạo. TS Nguyễn Hữu Dũng - nghiên cứu viên cao cấp của Viện Khoa học Lao động và Xã hội cho hay, dân số vừa cung cấp nguồn nhân lực vừa là mẫu số của các chỉ số phát triển của kinh tế - xã hội.
 
Theo TS Dũng, nguồn nhân lực của ta dồi dào, lao động trẻ, trình độ học vấn cao, nhận thức và tiếp cận  khoa học công nghệ nhanh. Song, yếu thế của ta là kỹ năng nghề nghiệp, tỉ lệ qua đào tạo nghề thấp so với thế giới. Bài toán đặt ra là để đến năm 2020, nước ta trở thành nước công nghiệp hiện đại thì tỉ lệ lao động qua đào tạo ít nhất phải bằng các nước đang phát triển từ 65 - 70%.
 
TS Lê Hồng Huyên - Phó Vụ trưởng Vụ Xã hội, Văn phòng TƯ Đảng nhấn mạnh, giải quyết việc làm phải gắn với phát triển dân số - nguồn lực con người. Theo ông Huyên, con người muốn khỏe mạnh thì phải bắt đầu từ lúc sinh ra - có "đầu vào" khỏe mạnh, tiếp đó là được chăm sóc và rèn luyện thể chất. Để nâng cao chất lượng dân số thì nâng cao chất lượng giống nòi rất quan trọng.
 
"Tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống cũng là vấn đề rất đáng lo ngại, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa, đồng bào dân tộc. Ngay từ bây giờ cần có các chiến lược, chương trình, dự án rõ ràng cho việc nâng cao chất lượng dân số" - TS Huyên nói. Về vấn đề này, TS Dương Quốc Trọng cũng đưa ra kiến nghị triển khai các can thiệp nhằm giảm số lượng trẻ em sinh ra bị dị tật, tăng cường thể chất con người như tư vấn tiền hôn nhân, sàng lọc trước sinh và sơ sinh...

Tại hội thảo, các chuyên gia của ILO đánh giá cao Việt Nam trong việc nỗ lực nâng cao chất lượng dân số, chất lượng nguồn nhân lực. Đại diện của tổ chức này cho rằng, những nỗ lực trên cùng với việc hoàn thiện các luật liên quan, sẽ nâng cao chất lượng sống của người dân Việt Nam cùng với việc làm bền vững. Bà Trương Thị Mai - Chủ nhiệm Ủy ban CVĐXHQH ghi nhận những đánh giá của ILO và cho biết, để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực phải có sự lồng ghép, phối hợp hiệu quả của các bộ, ngành liên quan để nắm bắt, tận dụng cơ hội dân số "vàng", tránh được nguy cơ mắc "bẫy thu nhập trung bình".  

Đừng bỏ lỡ cơ hội “vàng”
Cơ cấu dân số vàng chỉ đến 1 lần đối với lịch sử phát triển của một dân tộc. Các "con rồng" châu Á đều cất cánh bay lên, đưa đất nước phát triển từ giai đoạn này. Chỉ có Thái Lan đã bỏ lỡ mất cơ hội này. Trong chuyến thăm và trao đổi về công tác dân số, bạn đã nói với chúng tôi rằng Việt Nam đừng bỏ lỡ cơ hội này như họ.   
                 
TS Dương Quốc Trọng
Tổng cục trưởng Tổng cục DS-KHHGĐ
 
Chúng ta đang bước vào thời kỳ dân số "vàng" - tiềm năng nguồn nhân lực cho phát triển kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, nếu tiềm năng đó không được khai thác, đào tạo và không có kỹ năng sẽ trở thành gánh nặng của xã hội. Cần có chính sách "giải phóng", phân bố và sử dụng có hiệu quả tiềm năng đó.                   
 
TS Nguyễn Hữu Dũng
Nghiên cứu viên cao cấp của Viện Khoa học Lao động và Xã hội
 
Trước cơ hội dân số vàng, chúng ta cần một lực lượng lao động "vàng" cả về thể lực và trí tuệ. Chúng ta phải sử dụng tối ưu lực lượng lao động hiện có và đầu tư vào tương lai. Trong vòng 20 năm nữa, chúng ta có một thế hệ công dân trưởng thành mới, do vậy nếu chưa đầu tư ngay từ bây giờ đã là bắt đầu muộn.        
              
TS Lê Hồng Huyên
Phó Vụ trưởng Vụ Xã hội, Văn phòng TƯ Đảng
 
Mai Việt (ghi)

Hà Thư

thuhuyen
Bình luận
Xem thêm bình luận
Ý kiến của bạn
Đau lòng nam sinh lớp 8 tử vong do tự ngã khi điều khiển xe máy

Đau lòng nam sinh lớp 8 tử vong do tự ngã khi điều khiển xe máy

Xã hội - 5 giờ trước

GĐXH - Trước khi xảy ta sự việc, cháu T. điều khiển xe máy đi trên tuyến đường nội thị từ bãi tắm Bãi Cháy về hướng cầu Bãi Cháy. Khi lưu thông đến khúc cua, phương tiện do nam sinh điều khiển bất ngờ tự ngã xuống đường khiến nạn nhân không qua khỏi.

Vụ nam sinh lớp 8 bị đánh chết não: Điều tra nghi vấn có đồng phạm

Vụ nam sinh lớp 8 bị đánh chết não: Điều tra nghi vấn có đồng phạm

Pháp luật - 7 giờ trước

Cơ quan chức năng đang xác minh, điều tra, làm rõ vấn đề có đồng phạm hay không trong vụ việc nam sinh lớp 8 ở quận Long Biên bị đánh đến chấn thương sọ não.

Hôm nay (28/3) có tới 2 người trúng Vietlott, cùng chia nhau số tiền ai cũng mong ước

Hôm nay (28/3) có tới 2 người trúng Vietlott, cùng chia nhau số tiền ai cũng mong ước

Xã hội - 8 giờ trước

GĐXH - Tối 28/3, Công ty Xổ số Điện toán Việt Nam (Vietlott) thông báo đã tìm ra 2 tấm vé trúng giải Jackpot 2 của xổ số Power 6/55.

Lên mạng tìm 'của lạ' người đàn ông mất hơn nửa tỷ đồng

Lên mạng tìm 'của lạ' người đàn ông mất hơn nửa tỷ đồng

Pháp luật - 8 giờ trước

Một người đàn ông ở tỉnh Gia Lai lên mạng tìm "của lạ" đã bị các đối tượng lừa đảo chiếm đoạt số tiền hơn nửa tỷ đồng.

Thương tâm: Va chạm với ô tô đầu kéo, người phụ nữ đi xe máy tử vong

Thương tâm: Va chạm với ô tô đầu kéo, người phụ nữ đi xe máy tử vong

Xã hội - 9 giờ trước

GĐXH - Trong quá trình điều khiển xe máy lưu thông trên QL18 đoạn chạy qua địa phận phường Yên Thanh, chị T. bất ngờ va chạm với ô tô đầu kéo đi cùng chiều. Cú va chạm khiến chị T. cùng xe máy ngã ra đường và bị ô tô đầu kéo chèn qua tử vong.

Bắt một giám đốc doanh nghiệp lừa đảo chiếm đoạt gần 987 lượng vàng

Bắt một giám đốc doanh nghiệp lừa đảo chiếm đoạt gần 987 lượng vàng

Pháp luật - 9 giờ trước

GĐXH - Với thủ đoạn tinh vi, một giám đốc doanh nghiệp đã lừa đảo, chiếm đoạt gần 987 lượng vàng 18k, tương đương số tiền hơn 35 tỷ đồng của nhiều người.

Bắt thanh niên 18 tuổi lừa đảo hàng trăm người

Bắt thanh niên 18 tuổi lừa đảo hàng trăm người

Pháp luật - 9 giờ trước

GĐXH - Sau khi lập Facebook, Quý đăng tải bài viết về cho vay online với thủ tục đơn giản, giải ngân nhanh rồi yêu cầu người vay đóng phí. Bằng thủ đoạn này, đối tượng lừa đảo 162 nạn nhân.

Truy đến cùng thông tin xấu độc vụ nam sinh lớp 8 bị đánh chấn thương sọ não

Truy đến cùng thông tin xấu độc vụ nam sinh lớp 8 bị đánh chấn thương sọ não

Pháp luật - 10 giờ trước

GĐXH - Chiều 28/3, tại cuộc họp báo thông tin kinh tế - xã hội Quý I/2024 của Hà Nội, Phó Giám đốc Công an TP Hà Nội đã thông tin về vụ nam sinh lớp 8 bị đánh chấn thương sọ não xảy ra trên địa bàn quận Long Biên.

Công an vào cuộc vụ cây sao đen trăm tuổi bị chặt hạ trên phố Lò Đúc

Công an vào cuộc vụ cây sao đen trăm tuổi bị chặt hạ trên phố Lò Đúc

Đời sống - 10 giờ trước

GĐXH - Mới đây, UBND TP Hà Nội đã giao Công an TP làm rõ những vấn đề liên quan đến thông tin phản ánh 3 cây sao đen trăm tuổi trước các ngôi nhà mới xây trên phố Lò Đúc bị chết bất thường.

Kết quả xổ số (KQXS) hôm nay thứ Năm ngày 28/3/2024

Kết quả xổ số (KQXS) hôm nay thứ Năm ngày 28/3/2024

Xã hội - 10 giờ trước

GĐXH - Kết quả xổ số hôm nay - KQXS thứ Năm ngày 28/3/2024: Xổ số miền Nam - XSMN, xổ số miền Trung - XSMT, xổ số miền Bắc - XSMB, xổ số Vietlott - XS Vietlott.

Top